Novine od značaja za rad i položaj državnih službenika sadržane su u novim propisima koji bi trebalo da unaprede službenički sistem u Republici Srbiji , ujednače radnopravni položaj svih državnih službenika i doslednom primenom opravdaju razloge zbog kojih se donose, a posebno uštede u javnim rashodima. U ovom broju govorićemo o Izmenama i dopunama Zakona o državnim službenicima.
Ovaj Zakon nastao je kao rezultat potrebe da se nadležnost i rad republičkih organa u oblasti radnih odnosa uredi na osnovu člana 97. tačke 8 i 16. Ustava Republike Srbije.
Šta je to što donose ove izmene?
Novine se zapažaju u uspostavljanju organizovanog sistema stručnog usavršavanja državnih službenika, usklađivanju uslova za obavljanje poslova u okviru zvanja državnih službenika na izvršilačkim radnim mestima i uslova za obavljanje poslova državnih službenika na položajima. Potpuna novina je uvođenje vršioca dužnosti za rad na radnom mestu koje je položajno, do popune tog radnog mesta.
Radno pravni institut postavljenja na položaj u državnoj upravi je javni interes i od izuzetne važnosti je za Republiku Srbiju. Ovo je značajno i osetljivo pitanje za državu i građane koji u njoj žive.
Za državu, jer od kvalitetnih kadrovskih rešenja zavisi uspeh poslova koji se obavljaju u državnoj upravi i funkcionisanje svih segmenata vlasti, izvršne zakonodavne i sudske. Dobri poznavaoci državne uprave i poslova koji se u njoj obavljaju višestruko su od koristi: stručnim znanjima i sposobnostima donose odluke, odnosno pomažu rukovodiocima da donesu racionalne i zakonite odluke vodeći računa o resursima koji su im na raspolaganju. To donosi uštedu finansijskih sredstava i racionalno korišćenje ljudskih potencijala. Ljudi su vrednost i zato ih sa pažnjom treba izabrati prilikom selekcije, u zakonito propisanom i sprovedenom postupku.
Za građane to znači sigurnost, efikasnost i jednostavnije obavljanje svakodnevnih poslova. S druge strane, profesionalno, zakonito i etično postupanje zaposlenih, a posebno onih na položajima, uliva poverenje građana u državne institucije i čelnike države. I kada je odabir kadrova u pitanju, uspostavljanjem jasnih kriterijuma, pravila postupka, rokova, ovlašćenja, obaveza i odgovornosti, diskreciona prava koja stoje na raspolaganju donosiocima odluka svešće se na realne okvire koji se mogu utemeljeno obrazložiti. U situacijama gde su pravila igre jasna, ne postoji bojazan da će doći do pada kvaliteta rada već naprotiv, produktivnost i osećaj odgovornosti će dobiti na značaju. Time se olakšava upravljanje procesom rada i ljudima, a očekivani rezultati neće izostati. Pri sprovođenju konkursnog postupka i odabiru državnih službenika na položaju o ovome treba posebno voditi računa. Donošenje odluka i rukovođenje radnim procesom treba da budu poverene državnom službeniku koji je pažljivo i nepristrasno odabran u zakonito sprovedenom postupku.
#1 Koje su izmene predviđene Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o platama državnih službenika i nameštenika?
Najnovije izmene i dopune Zakona o platama državnih službenika i nameštenika ("Službeni glasnik RS", br. 62/2006, 63/2006, 115/2006, 101/2007, 99/2010, 108/2013, 99/2014) stupile su na snagu u septembru 2014. godine, a same izmene i dopune odnose se na sledeće:
1) Odredba koja reguliše dodatak na platu za vreme provedeno u radnom odnosu je izmenjena, odnosno sada je u član Zakona koji je glasio da državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu (minuli rad) dodato da se radi o radnom odnosu kod poslodavca, bez obzira na to u kom državnom organu je bio zaposlen (minuli rad). Tako je sada je normirano da državni službenik ima pravo na dodatak na osnovnu platu od 0,4% osnovne plate za svaku navršenu godinu rada u radnom odnosu kod poslodavca, bez obzira na to u kom državnom organu je bio zaposlen (minuli rad);
2) Shodno Zakonu o državnim službenicima, koji predviđa prestanak radnog odnosa po sili zakona u slučaju ako je državni službenik neraspoređen, a ne bude premešten na drugo radno mesto – narednog dana od proteka dva meseca otkad je postao neraspoređen, usaglašen je i Zakon o platama državnih službenika i nameštenika u delu koji reguliše pravo na otpremninu državnom službeniku kome prestane radni odnos zbog proteka dva meseca otkad je postao neraspoređen.
#2 Koje su izmene predviđene Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o državnoj upravi?
Najnovije izmene i dopune Zakona o državnoj upravi ("Službeni glasnik RS", br. 79/2005, 101/2007, 95/2010, 99/2014) stupile su na snagu u septembru 2014. godine, a odnose se na sledeće:
1) Na promenu položaja direktora posebnih organizacija, njihovih zamenika i načelnika upravnog okruga. Naime, predviđeno je da se za direktora i zamenika direktora posebne organizacije može postaviti lice iz reda nastavnika visokoškolske ustanove u Republici Srbiji, s tim da to lice može nastaviti da obavlja poslove nastavnika visokoškolske ustanove;
2) Smanjen je mandat načelniku upravnog okruga, sa pet na četiri godine;
3) Izmene u pogledu uslova koje državni službenik mora da ispunjava za davanje ovlašćenja za vođenje upravnog postupka i odlučivanje o pravima i obavezama fizičkih i pravnih lica. Naime, propisano je da za vođenje upravnog postupka i odlučivanje o pravima i obavezama fizičkih i pravnih lica može biti ovlašćen državni službenik koji ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju do tri godine.
#3 Ko odlučuje o pravima i obavezama državnih službenika?
Članom 140. Zakona o državnim službenicima propisano je ovlašćenje za odlučivanje na takav način da o pravima i dužnostima državnog službenika odlučuje rukovodilac rešenjem, ako ovim ili drugim zakonom ili drugim propisom nije drukčije određeno. Predviđena je i mogućnost prenosa tog ovlašćenja, u smislu da rukovodilac može pismeno da ovlasti državnog službenika koji ima stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 240 ESPB bodova, master akademskim studijama, specijalističkim akademskim studijama, specijalističkim strukovnim studijama, odnosno na osnovnim studijama u trajanju od najmanje četiri godine ili specijalističkim studijama na fakultetu i najmanje pet godina radnog iskustva u struci, da umesto njega odlučuje o pravima i dužnostima državnih službenika.
Drugostepeni organ za rešenja kojima je u upravnom postupku odlučeno o pravima ili dužnostima državnih službenika je Žalbena komisija Vlade. Osim toga, Žalbena komisija Vlade odlučuje i po žalbama učesnika internog i javnog konkursa. O žalbama državnih službenika iz sudova i javnih tužilaštava odlučuje Žalbena komisija sudova i Žalbena komisija javnog tužilaštva.
